Bàn luận về bệnh U nhày ruột thừa (Mucocele of the Appendix)
U nhày ruột thừa là căn bệnh hiếm gặp, chỉ chiếm vào khoảng 0.1 – 0.2% trong tất cả cá trường hợp cắt ruột thừa. Trong hơn 10 năm qua tại BV Hoàn Mỹ Sài Gòn cơ sở 2, chúng tôi chỉ phát hiện được 2 ca u nhày ruột thừa với các triệu chứng ít ỏi mơ hồ nhưng nhờ có siêu âm và chụp cắt lớp (CT scan) nên cả 2 trường hợp u nhày ruột thừa này đã được phat hiện ngay từ đầu va cả 2 đều đã được phẫu thuật nội soi để lấy u.
1. Bệnh án số 1: Bệnh nhân nam D.Q (44 tuổi) nhập viện ngày 16/12/2006 vì đau bụng hạ vị và đi tiểu nhiều lần.
- Khám: Thể trạng trung bình; Bụng mềm không đau không đề kháng, không sờ thấy khối u . Ấn chẩn thấy tức vùng hố chậu phải và hạ vị.
- Cận lâm sàng:
· Các xét nghiệm về huyết học và sinh hóa bình thường.
· Siêu âm: thấy có một khối u ở vùng hố chậu phải lan đến dưới rốn có kích thước 47mm x 86mm
· MSCT64 thấy hình ảnh khối sang thương dạng nang hình quả lê, kích thước 35mm x 90mm xuất phát mặt sau manh tràng thong xuống sau bọng đái. Khối sang thương có đậm độ dịch đồng nhất, có vài nốt vôi hóa #5mm tại đáy túi. Vách nang mỏng #3mm. Gợi ý đến mucocele ruột thừa.
- Chẩn đoán trước mổ: U nhày ruột thừa.
- Xử trí: Phẫu thuật cắt u nội soi.
- Kết quả: U nhày ruột thừa và giải phẫu bệnh là không có tế bào ác tính.
2. Bệnh án số 2: Bệnh nhân nữ P.T.C (51 tuổi) nhập viện ngày 2/10/2008 vì nhức đầu, táo bón.
- Khám: Thể trạng trung bình; Tim phổi không âm bệnh lý; Bụng mềm không đau, không đề kháng, không sờ thấy u bướu.
- Cận lâm sàng:
· Các xét nghiệm về huyết học và sinh hóa bình thường.
· Siêu âm: Hố chậu phải có một khối kích thước 25mm x 75mm, ECHO kém có hình vảy hành.
· MSCT cho thấy cạnh manh tràng có khối u kích thước 25mm x 75mm có dịch lợn cợn. Tổn thương không bắt thuốc cản quang. Kết luận u nhày ruột thừa.
- Chẩn đoán trước mổ: U nhày ruột thừa.
- Xử trí: Phẫu thuật nội soi cắt u ruột thừa.
- Kết quả: U nhày ruột thừa, tế bào ở u nhày lành tính (GPGL)
BÀN LUẬN: U nhày ruột thừa hình thành do tích tụ chất nhày bên trong lòng ống ruột thừa và có sự tắc nghẽn ở gốc ruột thừa. Bệnh này có thể gặp ở bất cứ độ tuổi nào nhưng thường thấy ở tuổi >35, nữ nhiều hơn nam. Bệnh thường lành tính và chỉ khoảng 10% có diễn tiến ác tính.
- Phần lớn u nhày ruột thừa không có triệu chứng và thường được phát hiện do tình cờ đi siêu âm hay chụp CTscan.
- Một số rất ít có triệu chứng đau ở hạ vị hoặc hố chậu phải.
- Một số có triệu chứng kích thích ở bang quang do khối u khi quá lớn đè lên thành bàng quang.
Bởi vì ít triệu chứng nên siêu âm và chụp cắt lớp đã giúp bác sĩ lâm sàng phát hiện bệnh trong đa số trường hợp.
+ Siêu âm cho ta hình ảnh sau:
· Cấu trúc dạng nang ở vùng hố chậu phải
· Hình ảnh vỏ củ hành (Union skinlike) đây là hình ảnh đặc thù của u nhày ruột thừa.
+ CTscan có giá trị cao hơn siêu âm với các hình ảnh sau:
· Nang có vỏ bao ở hố chậu phải.
· Calci hóa vỏ nang.
· Nốt vôi tang quang ở thành u nhày. Nếu có hình ảnh này gợi ý u hóa ác tính.
- Về phương diện giải phẫu bệnh, u nhày ruột thừa có thể phân làm 4 thể loại:
1. U nhày đơn thuần (simple mucocele)
2. U nhày tăng sản (Mucocele hyperplasia)
3. U nang tuyến nhày (Mucinuos cystadenoma)
4. Ung thư nang tuyến nhày (Mucinuos cystadenoma)
- Trong 4 loại trên chỉ có loại cuối cùng (ung thư nang tuyến nhày) là độc tính và chiếm khoảng 10%. Khi phát hiện u nhày ruột thừa, người ta đề nghị phải phẫu thuật cắt trọn khối nhày của ruột thừa nhưng quyết định mổ hở hay mổ nội soi còn là bấn đề tranh cãi.
- Có tác giả khuyên mổ hở cắt ruột thừa chứa chất nhày vì sợ ruột thừa vỡ làm chất nhày lan vào khoang phúc mạc dẫn đến u giả nhày phúc mạc (Pseudomyxoma peritonei) hoặc khi gặp loại ung thư tuyến nhày mà dễ vỡ hoặc đụng chạm vào thành bụng đều là tai họa khó lường.
Tuy nhiên với kỹ thuật mổ nội soi ruột thừa ngày nay và với sự khéo tay của phẫu thuật viên, u nhày ruột thừa có thể được cắt gọn ghẽ sa khi cẩn thận cột gốc và đưa vào túi nylon để đem ra ngoài ổ bụng một cách gọn gang thì các tai biến nói trên khó long xảy đến.
- Nếu làm giải phẫu bệnh mà thấy có tế bào ác tính thì phải thực hiện ngay một cuộc phẫu thuật cắt đại tràng phải hoặc chí ít là cắt đoạn manh tràng để ngừa tái phát.
BS. PHAN TIÊU THU - BV Hoàn Mỹ Sài Gòn